Πήραμε με χαρά το νέο τεύχος του Ζακυνθινού περιοδικού “Επτανησιακά Φύλλα”, που μας έστειλε ο εκδότης του, φίλος ποιητής Διονύσης Σέρρας, τον οποίον ευχαριστούμε θερμότατα. Ως γνωστόν, τούτη τη σπουδαία φιλολογική, λογοτεχνική, λαογραφική και ιστορική περιοδική έκδοση, ίδρυσε ο αείμνηστος Ζακυνθινός ιστοριοδίφης και λογοτέχνης Ντίνος Κονόμος (1902-1990), ο οποίος την εξέδιδε επί μίαν και πλέον τεσσαρακονταετία, γράφοντάς τη σχεδόν ολόκληρη ο ίδιος. Στο διάστημα αυτό δημοσίευσε πλήθος κείμενα ζακυνθινολογικού και γενικότερου ενδιαφέροντος, προσφορά πολύτιμη του χαλκέντερου ιστορικού ερευνητή. Μετά τον θάνατον του Κονόμου, την έκδοση των ΕΦ, τύχη αγαθή, ανέλαβε και συνεχίζει επιτυχώς, (αν και κατά αραιότερα διαστήματα λόγω της πολλαπλής κρίσης), ο Διονύσης Σέρρας, επίσης διακεκριμένος φιλόλογος και ερευνητής.

Το παρόν τεύχος (τόμος ΛΑ’), περιλαμβάνει πολυσέλιδο αφιέρωμα στην μνήμη των επιφανών ζακυνθινών νομικών Στεφάνου και Ιωάννη Παπαδάτου, καθώς καί άλλες ενδιαφέρουσες γραφές και αναφορές. Αξιοπρόσεκτα είναι τα σατιρογραφήματα του Μικροσατιρικού (ΔΣ) για τον Σπύρο Μαρίνο, την Επέτειο του 1821 και για έναν ανδριάντα του Διονυσίου Σολωμού στην Αθήνα. Παραθέτουμε φωτογραφικά προς ενημέρωση των αναγνωστών μας τα περιεχόμενα του περιοδικού. Τέλος ας μας επιτραπεί να αναφέρουμε ότι σε αυτά περιλαμβάνονται και σελίδες από τα ανέκδοτα ΣΥΜΜΙΚΤΑ (τόμοι Α’ και Β’) του Σαράντη Αντίοχου, σε παρουσίαση Δ. Σέρρα.

Ο τόμος διατίθεται στην τιμή των δέκα (10) ευρώ, προς ενίσχυση του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων.

 

1.-‘Αλλος τρώει κι άλλος τρέφεται.

2.- Απεικάζεις Γιακουμή;

 – Απεικάζω, μόνε – μη.

3.-Άνεμος που δεν μποδίζει,

 άφησέ τον κι ας βουϊζει.

 4.-Γάμος δίχως αρεσκιά δε ντουράει.

5.- Κόκκινη αυγή,

 κοντινή βροχή.

 6.- Όπ’  αγροικάει του παλαβού,

ούφου – ντουλούφου πάει.

7.- Όπου φόβος για τη χύτρα,

ούλοι σγόμποι κι άλαλοι.

8.- Όσα φέρνει ο Μυριδάκης,

δεν τα φέρνει ο Μπεναρδάκης.

9.- Σε παπά και χωροφύλακα

να κάνεις τον καμόνο.

10.- Στον φιλόξενο τον τόπο,

κάθε ξένος μάλαμα.

11.- Τη λυγερή στον Κηλιγά

κι τσι Αλυκές μποστάνι.

12.- Τί ζευγάς, τί τσουρλαμπάτες.

13.- Τουρκοπούλα στο ληνό

κι αητονύχι στο τραπέζι .

14.- Χύθ’  η μαγειριά μας,

πά’ η κουμπαριά μας.

 

////////////////////////////////////////////////////////////

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. απεικάζω: εικάζω, νοώ. μόνε -μη: λιγάκι. 4. αρεσκιά: προικοσύμφωνο. 6. ούφου – ντουλούφου:κακή κακώς, κατά διαβολου. 7. σγόμποι: καμπούρηδες. 8. Μυριδάκης (Μιχαήλ), βουλευτής Ζακύνθου στις δεκατίες 1950 και 1960, φημισμένος για τα ρουσφέτια και τις εξυπηρετήσεις που πρόσφερε. Μπεναρδάκης: άρχοντας.9. καμόνος: αυτός που υποκρίνεται οπως δεν γνωρ’ιζει ή/και δεν  καταλαβαίνει.  11. Κηλιγάς (ο): τοπωνύμιο και λόγγος στο χωριό Καταστάρι, όπου παλαιότερα δε κατοικούσε κανείς. Αλυκές:  όπου τα ” τηγάνια” παραγωγής αλατιού. Λέγεται για κάτι εκ των πραγμάτων αδύνατον.12. τσουρλαμπάτες: παλαιότερα ρασοφόρος αναγνώστης. 13. Είδη   σταφυλιών στη Ζάκυνθο.  Το πρώτο κατάλληλο για κρασί και το δεύτερο επιτραπέζιο.

 *Επιλογή από την ανέκδοτη συλλογή

   του Σαράντη Αντίοχου.

 

 

           

 

 

 

* ένα δείγμα για το πώς η ανώνυμη ζακυνθινή λαϊκή μούσα

τραγούδησε την Ενωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, με

την ευκαιρία της συμπλήρωσης τούτες τις μέρες   μιας 150ετίας

από το ιστορικό αυτό γεγονός.

 (Πηγή: συλλογή Σαράντη Αντίοχου).

 

 

Έφυγε ο κάθε σύντυχος κι ο κάθε πρεφεσόρος

και χαίρουνται τη λευτεριά το Κάστρο και ο Φόρος.

*

Στο Κάστρο κυματίζουνε Ελληνικές παντιέρες

 και λεύτερες στο πέλαγο γυρίζουνε οι μπρατσέρες.

*

Κ΄οι πάσσαρες ξανοίγουνται με  τα πανιά σαν γλάροι,

από Μωριά και Ρούμελη, μέχρι τον Κοτσιλάρη.

*

Το Μεσολόγγι από χαρά έπαψε να  ψαρεύει,

νταούλια παίζουνε παντού, το Αιτωλικό χορεύει.

*

Η Ένωση εφινίρισε και ο Άγγλος αναχωρίζει

και η παντιέρα η Ελληνική στο Κάστρο κυματίζει.

*

Περάστε στη μανούλα σας γαλανομάτες κόρες,

 να δώσετε παρηγοριά στις σκλαβωμένες χώρες.

*

Αγγλία μου τί σού ‘ μελλε, τρανή και δοξασμένη,

ν΄ αφήσεις τα Εφτά νησιά να φύγεις ντροπιασμένη.

*

Η λευτεριά περιπατεί στο Κάστρο και στη Χώρα

και άγκυρες σηκώσανε του Άγγλου τα παπόρα.

Και τα ψηλά καπέλα τους τα βάλανε φουγάρα

και στου Λουμπάρδου ακούγουνται ούρα, φωνές και σμπάρα.

*

Μαχαιράδο και Γαλάρο και του κάμπου τα χωριά,

πέστε ούλοι αδερφωμένοι: Ζήτω – ζήτω η Λευτεριά.

Και να στείστε πανηγύρια μες την κάθε εκκλησιά,

για ν’  αδειάσουνε οι Τούρκοι  και τα άλλα μας νησιά.

Στο Ζερβό, στο Μομφεράτο να φωνάχτε μ΄ ένα στόμα,

 στο Στεφάνου, στο Λουμπάρδο για να κάμουν’ ένα κόμμα.

Ν΄ αρματώσουνε παπόρα με κανόνια και με γκράδες,

του Ιγγλέζου και του Τούρκου να  βουλιάξουν τις αρμάδες.

*

Φίλοι, γνωστοί και άγνωστοι, αδέρφια κι αδερφάδες,

νοικοκυραίοι και φτωχοί, κόντιδες κι αφεντάδες,

τρεχάτε ούλοι με χαρές από χωριά σε Χώρα,

μ’  ανιάκαρες και με βιολιά, με δάφνες και με φιόρα,

μ’ ετιές και μ’ αγγριολούλουδα και φύλλα ‘πό πλατάνια,

να φτιάστε του Λουμπάρδου μας ματζέτα και στεφάνια.

Εμπάτε ούλοι στο χορό να πάρτε τη σειρά σας

και με τα πασουμάκια σας και με τα τάλαρά σας.

Και όσες έχετε μαντρά παρμένονε στη φτήνεια,

και σεις με τα καλά μπουά και τα ψηλά σκαρπίνια.

*

Ο Λουμπάρδος θα μιλήσει

σε Ανατολή και Δύση.

*

Ζώστε τ’  άρματά σας όλοι

για να πάρουμε την Πόλη.

*

Και ν’  αξιώσει την Ελλάδα

να βουλιάξει την αρμάδα.

*

Και εις άλλα με υγειά

και στην Κρήτη λευτεριά.

 

 

 

*

 

 

και

*από ανέκδοτο ανώνυμο χειρόγραφο του 19ου αιώνα. Ο άγνωστος συλλογέας, πιθανότατα κληρικός, συχνά – πυκνά συμπληρώνει, παραφράζει και σχολιάζει, έμμετρα και πεζά, τις δημώδεις παροιμίες και παροιμιακές φράσεις, τις οποίες παραθέτει με αλφαβητική σειρά. Όταν χρησιμοποιεί ρίμα, αναγκάζεται καποτε να ανασυνθέτει την παραδοσιακή παροιμία. Άλλοτε πάλι παραθέτει και τα αντίστοιχα αρχαία ελληνικά αποφθέγματα. Το χειρόγραφο είναι αυτοσχέδιο τετράδιο 32 σελίδων, χωρίς γραμμές, διαστάσεων14,5 Χ 20,5 εκατοστά. Αξιοθαύμαστη είναι η καθαρή γραφή, με ελάχιστα ορθογραφικα λάθη. Αναρτούμε δύο σελίδες του χειρογράφου, την πρώτη και την τελευταία,  αντιγράφοντας μια επιλογή παροιμιών. Παραθέτουμε, με έμφαση, την δημώδη παροιμία και σε παρένθεση το κείμενο της συμπλήρωσης ή/και του σχολιασμού της από τον συλλογέα – στιχογράφο. 

 

“Παροιμίαι Δημώδεις”

 

Αγαπώ παιδί για κύρη,

και σκυλί για νοικοκύρη.

*

Άγιος χωρίς θαύματα δοξολογία δεν έχει.

(Και κυνηγός χωρίς σκυλί άδικα παρατρέχει.)

*

Αδειανός καλόγερος μύγες εκοντάρευε.

(Άλλος φρονιμότερος έπλεκε κ’  εψάρευε.)

*

Άλλα τα λεγόμενα

κι άλλα τα βλεπόμενα.

*

Άλλα πάσχει ο γάϊδαρος κι άλλα τον ευρίσκουνε.

(Άρρωστοι γηράσκουνε, ύγιοι αποθνήσκουνε.)

*

Άλλη δεν εγέννησε, μόν’ η Μαρία τον Γιάννη.

(Είναι νυφούλα εφτά μηνών, φοβάται μη πεθάνη).

*

Αλλοιά στον καλομάθητο όσο να κακομάθει.

(Θα υποφέρει ο δυστυχής πίκρες και άλλα πάθη).

*

Άλλος τρώγει κι άλλος τρέφεται.

(Βυζάστρα τρώγει, τέκνον θεραπεύεται.)

*

Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννούν οι κότες.

(Άλλη φιλεί τον αγαπώ κι εγώ μετρώ τες μπότες.)

*

Αλλού βροντά κι αλλού βρέχει

(Αλλού το ποτάμι τρέχει.)

*

Αλλουνού παππά βαγγέλια.

(Ποιός  βαστάει από τα γέλια.)

*

Αναγελούμε δεκοχτό και μας γελούνε χίλιοι.

(Γένουντ’  εχθροί μας των μωρών αντί να είναι φίλοι.)

*

Αν δεν μ’ αρέσ’ ο Δάνδολος πάω με τον Κορνάρο.

(Και εις τον γάμο μου αυτόν θα έχω για κουμπάρο.)

*

Αν δεν μαλώσουν δυό καιροί το συννεφο δεν βρέχει.

(Και αν δεν βρέχει ο ουρανός  ο ποταμός δεν τρέχει.)

*

Αν έτσι βρέχει, ποτέ μη πάψει.

(Εις τη δουλειά μας μ’ όλην την τάξη).

*

Αν είσαι μελισσας παιδί, κέντα με σαν εκείνη.

(Δίνε μου μέλι σου γλυκό, να έχωμεν ειρήνη.)

*

Αν έχεις τύχη, πήγαινε, και ριζικό περπάτει.

(Και αν σου πάει ανάποδα, σκεπάσου στο κρεβάτι.)

*

Ώμορφε δώς’ μου να φάγω,

άσχημη και πού να τά ‘βρω;

*

‘Ωμορφος στην κούνια

κι άσχημος στη ρούγα.

*

Ώς πότε νά ‘σαι ανύπαντρη και να βροντά η ποδιά σου,

να παντρευθείς, να γκαστρωθείς, να ιδώ τη λεβεντιά σου.

 

πηγή: συλλογή Σαράντη Αντίοχου