Tag Archives: Zante
ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ JOHN WRIGHT / HOMAGE TO JOHN WRIGHT*
* ΕΝΑΣ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΣ. Πρόκειται για τον διάσημο δάσκαλο του κουκλοθεάτρου John Wright (1906-1991), ιδρυτή του περίφημου Little Angel Marionette Theatre του Λονδίνου, ο οποίος το 1976 δέχθηκε με ενθουσιασμό την πρόταση να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις της αναβιώμενης τότε Διεθνούς Συνάντησης Μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου στη Ζάκυνθο. Έδωσε δε δύο μεγάλες παραστάσεις στην Πλατεία του Αγίου Μάρκου που ενθουσίασαν μικρούς και μεγάλους: το Νώε , μια δραματοποποίηση δύο παραλλαγών μεσαιωνικών Miracle Plays, του York και του Chester, και το Punch and Judy, έργο δημοφιλέστατο του αγγλικού παραδοσιακού κουκλοθεάτρου. Στο δεύτερο μέρος της πρώτης παράστασης παρουσίασε επίσης αξέχαστες σκηνές παραδοσιακού λαϊκού θεάματος: μια Φαντασία σκιών , όπου ένας μίμος με τη συνοδεία μουσικής παρουσίασε τις περιπέτειες γνωστών τύπων της Κομέντια ντελ ‘Αρτε, με τον Αρλεκίνο και την Κολομπίνα στους ρόλους των δύο εραστών, και τον Πουλτσινέλα ως κλέφτη προβάτων, καθώς και μια σειρά διασκεδαστικών σκηνών κουκλοθεάτρου με ξυλοπόδαρους, σχοινοβάτες και άλλα νούμερα. Η συμμετοχή του John Wright με το Little Angel Marionette Theatre στη Συνάντηση ώθησε τότε το BBC να στείλει πλήρες τηλεοπτικό συνεργείο στη Ζάκυνθο για την κάλυψη των εκδηλώσεων. (Από τότε, ειρήσθω εν παρόδω, μπήκε το Τζάντε μας στο μάτι των τουριστικών πρακτόρων του Λονδίνου ). Ένα χρόνο μετά ο John Wright τιμήθηκε από την Βασίλισσα Ελισάβετ με τον τίτλο και το παράσημο του ΜΒΕ. Το 2011 το Islington, Δήμος της περιοχής του Λονδίνου, ύστερα από αίτημα 3000 δημοτών του, ανάρτησε αναμνηστική πλάκα, ως φόρο τιμής στον John Wright. Στην πρώτη φωτογραφία ομάδα παιδιών περιφέρει την εν λόγω πλάκα στους δρόμους του Islington, πριν από την αναρτησή της. Στη συνέχεια παραθέτουμε φωτογραφίες των puppets από έργα του John Wright στο LAMT που άφησαν εποχή: The Grecian Princess και The Soldier´s Tale. Επίσης αναρτούμε μια επιστολή του John Wright στον Σαράντη Αντίοχο, όπου μεταξύ άλλων διαβάζουμε: “Zakynthos remains a strong and happy memory in our minds”.
σ.α.
Sonnet to Zante*
*a visual poem by Sarantis Antiochos
in homage to Ugo Foscolo and Edgar Allan Poe
ΖΑΚΥΝΘΙΝΑ – Λαογραφικά
ΤΟΥ ΞΕΝΗΤΕΜΕΝΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ*
Ένας κοντός κοντούτσικος παίρνει όμορφη γυναίκα.
Τόνε ζηλεύουν οι άρχοντες κι όλα τα καμποχώρια.
Τόνε φτονάει κι ο βασιλιάς, βαρύ χρέος του βάνει.
– Ντύσου στολίσου λύγερη να πάω να σε πουλήσω.
– Μα ‘μείς χωράφια έχουμε πούλησε να πλερώσεις.
– Επούλησα διαπούλησα από τα χρέη δε βγαίνω,
ντύσου στολίσου λύγερη να πάω να σε πουλήσω.
– Εμείς αμπέλια έχουμε, αμπέλια και σταφίδες.
– Επούλησα διαπούλησα από τα χρέη δε βγαίνω,
ντύσου στολίσου λύγερη να πάω να σε πουλήσω.
– Μα ‘μείς ανώγια έχουμε, ανώγια και κατώγια.
– Επούλησα διαπούλησα από τα χρέη δε βγαίνω,
ντύσου στολίσου λύγερη να πάω να σε πουλήσω.
Εντύθηκε ‘στολίστηκε και ‘γίνει σαν τη νύφη.
Βάνει τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι ακάλη
και του κοράκου τα φτερά γαϊτανοφρύδια βάνει.
Από το χέρι την κρατεί και στο παζάρι πάνε.
– Πού πας κοντέ τη λύγερη, πού πας κοντέ την κόρη;
– Βαρύ χρέος μου ρίξανε και πάω να την πουλήσω.
-Πές μου κοντέ τη λύγερη πόσο την παζαριάζεις;
– Τό ‘να τση αχείλι χίλια εχεί και τ’ άλλο δυο χιλιάδες
και τ’ αποδέλοιπο κορμί στιμαρισμούς δεν έχει.
– Φέρε κοντέ την τσάντα σου να βάλεις τα λεφτά σου.
Ένα πουλάκι επέρναγε εκείθε και κελάιδει:
“παίρνει αδρεφός την αδρεφή και γνωριμούς δεν έχου”.
Και το παιδί σαν τ’ άκουσε αμέσως εταράχτει.
– Πές μου να ζήσεις λύγερη πούθε γεννοκρατιέσαι;
– Η μάννα μου απ’ τα Γιάννινα και ο κύρης μου απ’ την Πόλη
κι έχω αδρεφό στην ξενιτιά και δέν τονε γνωρίζω.
Τσι αγκάλες του την έριξε με δάκρυα τη φιλούσε.
– Πάρε κοντέ τη λύγερη, πάρε κοντέ την κόρη
και ‘κείνα που σου έδωκα στά ΄δωκα για προικιά της.
* Από τη συλλογή “Ζακυνθινά λαογραφικά’ του Σ. Α,
Υπαγόρευση: Τζόγια Κλάδη, ετών 72. Καμπί, μικρό χωριό της ορεινής Ζακύνθου.
(Δεκαετία του 1960).
ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ – της μορέτας!
Διαβάζω σε παλαιά ζακυνθινή εφημερίδα τούτη την επίκαιρη είδηση:
“Οι κορυφαίοι της τελευταίας Μασκαράτας θα παρελάσουν εφέτος χωρίς προσωπεία. Η μορέτα απαγορεύθηκε γιατί οι επιφανείς “ντετόροι” την θεωρήσανε, ειλικρινέστατα, σαν επιπλέον μπαρμπούτωμα”. Τέλειο! Δηλαδή, οι “κορυφαίοι” γνωστοί μασκαράδες δεν χρειάζονταν επιπλέον μασκάρεμα!
ΤΟ ΝΑ ΠΡΟΣΩΠΙΔΟΦΟΡΕΙ κανείς δεν πάει να πει ότι πρέπει νά ‘ναι Καρναβάλι! Στον καιρό της Βενετοκρατίας λέει “… επετρέπετο κατά πάσαν ώραν του έτους και της ημέρας, αλλ’ ένεκα επισυμβάντων σκανδάλων απηγορεύθη αυστηρώς τούτο, ιδίως δια τους επαίτας και τους κατά την νύκταν περιπλανωμένους. Επετρέπετο όμως γενικώς τούτο άπό του Αγίου Ιωάννου, μετά τα Θεοφάνεια, μέχρι της τελευταίας Κυριακής της Τυρινής, ότε γυναίκες (ή μάσκαρες) και άνδρες (ή ντετόροι), μετημφιεσμένοι και φέροντες προσωπείον (ή μορέτα) περιήρχοντο τας διαφόρους της πόλεως οδούς, αι μεν μεταβαίνουσαι εις τας λέσχας (καζίνα και φεστίνια), οι δε παριστώντες καθ’ οδόν διαφόρους κωμωδίας, εν αις την Γαϊδουροκαβάλαν, την Ερωφίλην, την Χρυσαυγήν, τον Γάμον του Κοντογιαννάκη μετά της Αγγελικής Μότζη, κ.α.”. (Τέλος του παραθέματος).
Τα “έκτροπα” όμως που συνέβαιναν στις λέσχες και κυρίως στις “καβαρκίνες” (λαϊκές αίθουσες χορού), ανάγκασαν την Ιονική Κυβέρνηση να περιορίσει το Καρναβάλι – και συνεπώς και το “μπαρμπούτωμα”- στις δύο τελευταίες εβδομάδες της Αποκριάς.
ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ για τον τότε γυναικόκοσμο της Ζακύνθου ήταν το μοναδικό ξεφάντωμα. Ο μέγας Ελευθερωτής έσπαζε τα δεσμά των κοινωνικών πρoκαταλήψεων και της “τζελουτζίας”, με τα οποία η ανδροκρατία της εποχής είχε αλυσοδέσει τη γυναίκα. Και τα δύστυχα πλάσματα, που περιορισμένα ολόκληρο σχεδόν τον χρόνον ονειρεύονταν απαγορευμένους γι αυτά “παραδείσους”, μόλις ανάπνεαν τον αέρα της λευτεριάς έσπαζαν με τη σειρά τους – και με το δίκιο τους – και κάθε άλλο δεσμό ή απαγόρευση. Οι μάσκαρες, είτε ήσαν κοντέσες και κοντεσίνες, είτε γυναίκες του λαού, φερμένες και από τα κοντινά χωριά, έπαιρναν τους άντρες στο κυνηγητό, όπως μας το διασώζουν και τα εξής δημοτικά δύστιχα:
Μάσκαρες από τ’ Αργάσι
κυνηγούν τον Πελεκάση.
Μάσκαρες από το Λούρο
κυνηγούν τον Πρεβεδούρο.
Το φινάλε του μασκαρεμένου αυτού ανθρωποκυνηγητού ήταν συνήθως καταστάσεις όπως η “περιπέτεια” της Γαρουφαλιάς του Βασιλικού (του Μάτεση) είτε άλλοτε ο πρόλογος μεγάλης τραγωδίας…
Ο ΖΕΦΥΡΟΣ
.
Mια επιστολή του Μπάιρον προς τον Βρετανό Τοποτηρητή της Ζακύνθου / Byron´s letter to British governor of Zante *
* συνταγματάρχη Sir Frederick Stoven (το σωστό είναι Stovin), όπου του ζητεί να παρέμβει στις τουρκικές αρχές για να αφεθούν ελεύθεροι ορισμένοι Έλληνες που επέβαιναν σε Ιόνιο σκάφος, το οποίο αιχμαλωτίστηκε εν πλω από τους Τούρκους και οδηγήθηκε στην Πάτρα. Ο Μπάιρον πληροφορεί τον Βρετανό αξιωματούχο ότι με δική του παρέμβαση αφέθηκαν ελεύθεροι από τους Έλληνες εικοσι οκτώ Τούρκοι αιχμάλωτοι. Λεπτομέρειες του περιστατικού δεν γνωρίζουμε από άλλη πηγή, ούτε πια ήταν η αντίδραση του Τοποτηρητή, ο οποίος, σε αντίθεση με τον θερμό φιλέλληνα συνάδελφό του Charles James Ναpier, Τοποτηρητή της Κεφαλονιάς, ήταν απολύτως ευθυγραμμισμένος με την ανθελληνική πολιτική του Μαίτλαντ. Ωστόσο, όταν ο Μπάιρον έφτασε στο λιμάνι της Ζακύνθου στις 29 Δεκεμβρίου 1823 με δυο μικρά σκάφη υπό Ιόνια σημαία, δέχθηκε επί του σκάφους του την φιλοφρονητική επίσκεψη του Stovin, ο οποίος του πρόσφερε φιλοξενία στο νησί. Ο ποιητής όμως δεν αποβιβάστηκε, μη θέλοντας να καθυστερήση την αναχώρήσή του για το Μεσολλόγι…Η τυπική διατύπωση και ο τόνος της επιστολής φανερώνουν ότι οι σχέσεις τους ήσαν ψυχρές. Ο Μπάιρον μάλλον αμφέβαλε για την ανταπόκριση του Stovin στο ανθρωπιστικό αυτό αίτημα, διότι ασφαλώς γνώριζε – και το υπαινίσσεται – τις “άψογες” σχέσεις του Stovin και των υφισταμένων του με τους Τούρκους και ιδιαίτερα με τον Γιουσούφ Πασά της Πάτρας, τα μπρίκια του οποίου μπαινόβγαιναν ελεύθερα στο λιμάνι της Ζακύνθου, για προμήθειες και intelligence…
Η ύπάρξη της επιστολής και μικρό απόσπασμα από το περιεχόμενό της ήσαν γνωστά από καιρό, αλλά το αυτόγραφο ελάνθανε. Ανακαλύφθηκε προ πενταετίας και φυλάσσεται στην περίφημη Συλλογή του Robert H. Taylor, του Πανεπιστημίου του Princeton. Η επιστολή πρωτοδημοσιεύθηκε ολόκληρη στην Byron Journal 36, Νο.2, σσ. 144-145, 2008. Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο σε μεταγραφή του Andrew Stauffer:
Messolonghi, March 8th 1824
Sir,
I have to apologize for the liberty I take in addressing you – but I hope that the motive may be partly my excuse.
Some Greeks have applied to me to endeavour to interest your feelings on behalf of their relatives who were taken in an Ionian boat and carried off to Patras. – The circumstances of their being taken in an Ionian boat is that on which their hope is chiefly grounded. It would be an act of humanity if the release of these poor people could be obtained or at least their lives spared, and I think that the request might be made with some hope of success – as I lately sent back to Preveza and Patras eight and twenty Turkish prisoners whom the Greeks gave up at my insistence.
The request would come with a much greater prospect of success from your Excellency – as “One in Authority” and for many other reasons – which need not be explained; – it would also be very much for the benefit of both sides – if they could be induced to conduct themselves with some regard to the laws of war – or any laws whatsoever.
But I am perhaps requiring from you an improper interference – if so – pray excuse me – or indeed – excuse me at any rate for intruding on your time and avocations. I have the honour to be with great respect
Yr. most obedt.
very humble Servt.
Noel Byron
To H. E.
Sir F. Stoven,
&c, &c, &c, Zante.
P.S. I beg leave to add that I do not address this request to you in an official capacity – but in the hope – that perhaps your private and personal influence could be exerted in some way in favour of the applicants. Their names are enclosed.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΜΑΙΤΛΑΝΤ : Η ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ / THOMAS MAITLAND REVISITED: HIS MONUMENT IN ZANTE*
Η προτομή του Maitland στη Ζάκυνθο.
(Φωτογραφία πριν από το 1942).
Αντίγραφο της προτομής του Maitland
( Μουσείο Thorvaldsen, inventory number A288).
Αντίγραφο ανάγλυφου (basso relievo) της προτομής.
Απεικονίζει τη Θεά Αθηνά ,στο μέσο,
την Αρετή ,αριστερά και την Κακία ,δεξιά.
(Μουσειο Thorvaldsen, inv. number A600)
* H πρόσφατη πληροφορία ζακυνθινής εφημερίδας (1) ότι ένα ανεκτίμητης αξίας καλλιτεχνικό έργο του 19ου αιώνα “έκανε φτερά’ από τα γραφεία του Δημαρχείου Ζακύνθου, ήλθε να μας θυμίσει το μνημείο που ανέγειραν οι Ζακύνθιοι προς τιμή του πρώτου Βρετανού Ύπατου Αρμοστή στις Ιονίους Νήσους, Thomas Maitland (1759 – 1824). Πράγματι το εξαφανισθέν έργο, που αργότερα βρέθηκε στις αποθήκες του Δήμου (2), ήταν μια μπρούτζινη πλάκα με ανάγλυφη παράσταση, που βρισκόταν εντοιχισμένη στη στήλη της προτομής του Μαίτλαντ, δηλαδή ένα basso relievo που είχε διασωθεί και μεταφερθεί στο Δημαρχείο. H προτομή είχε αφαιρεθεί από τους Ιταλούς στη διάρκεια της Κατοχής με σκοπό να σταλεί στη Ιταλία, αλλά το πλοίο που, κατά μια πληροφορία, την μετέφερε, τορπιλίστηκε από τους Συμμάχους και βυθίστηκε στην Αδριατική (3). H στήλη της προτομής, με το εντoιχισμένο ανάγλυφο, που δεν αφαιρέθηκε από τους Ιταλούς, παρέμεινε όρθια μέχρι τους σεισμούς του 1953. Προτομή και basso relievo ήσαν έργα ενός κορυφαίου γλύπτη της εποχής, του Δανού Bertel Thorvaldsen (1770 – 1844), μαθητή του Canova, αντίγραφα των οποίων διατηρούνται στο Μουσείο Thorvaldsen στην Δανία.
Ως γνωστό, η Συνθήκη των Παρισίων του 1815, που έθεσε τα Επτάνησα υπό Βρετανική Προστασία, όριζε, στο άρθρο Α’, ότι “Αι νήσοι της Κέρκυρας, της Κεφαλληνίας, της Ζακύνθου, της Λευκάδος, των Κυθήρων και των Παξών αποτελούσιν εν μόνον, ελεύθερον και ανεξάρτητον Κράτος καλούμενον Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων”. (4) Η Συνθήκη προέβλεπε τον διορισμό Αγγλου Ύπατου Αρμοστή, ο οποίος θα καλούσε τους αντιπροσώπους των νησιών να καταρτίσουν το Σύνταγμα του νέου κράτους. Όμως ο Μαίτλαντ, που έφερε τον βαθμό αντιστρατήγου και ήταν από το 1813 Κυβερνήτης της Μάλτας (5), υιοθέτησε μια απολυταρχική πολιτική που εξελείχθηκε σε σκληρότατη καταπίεση, με διώξεις, φυλακίσεις, εξορίες, θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις, προκαλώντας το κοινό αίσθημα της μεγάλης πλειοψηφίας των επτανησίων. Με το νέο ανελεύθερο Σύνταγμα που αυθαίρετα επέβαλε συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του και εγκαθίδρυσε ένα καταχθόνιο αστυνομικό κράτος για την κατατρομοκράτηση των Επτανησίων, διακωμωδόντας έτσι το γράμμα και το πνεύμα της Συνθήκης.
Όταν ο Μαίτλαντ έφτασε στην Κέρκυρα στις 16 Φεβρουρίου 1816, οι Επτανήσιοι τον υποδέχθηκαν ενθουσιωδώς, διότι έτρεφαν μεγάλες προσδοκίες για την εθνική τους αποκατάσταση. Γρήγορα δε άρχισαν να ανεγείρουν προς τιμή του μνημεία και προτομές σε όλα τα νησιά. Φυσικά επρόκειτο για μια ενέργεια ευπρόσδεκτης ή και υπαγορευμένης κολακείας, της οποίας οι πρωτεργάτες ανταμείφθηκαν από τον υψηλό αποδέκτη με θέσεις στη Διοίκηση, παράσημα και άλλα προνόμια.(6) Όσο για τις εθνικές τους προσδοκίες, οι Επτανήσιοι βγήκαν οικτρά γελασμένοι.(7)
Ιδού πως περιγράφει το μνημείο που ανέγειραν οι Ζακύνθιοι προς τιμήν του Μαίτλαντ, ο περιηγητής Dr Christian Müller, ο οποίος επισκέφθηκε τη Ζάκυνθο το καλοκαίρι του 1821:
“Near St. Mark´s, by the side of a small Greek Church, is the well-known monument of the British governor of the Ionian Islands, General Thomas Maitland. It is a large, high pedestal, on which is placed a bronze bust of Sir Thomas; underneath is a small basso relievo of bronze, showing Minerva embracing Virtue with her right arm, but throwing a veil over Vice in a crouching attitude; – an English symbol of the political events in Zante. Both the bust and basso relievo are well executed. Below the latter is the following inscriprion:
ΘΩΜΑΙ ΤΩΙ ΜΑΙΤΛΑΝΔΙΩΙ
ΖΑΚΥΝΘΙΟΙ
ΔΙΑ ΤΑΣ ΧΡΗΣΤΑΣ ΕΛΠΙΔΑΣ
ΑΩΙΖ
(To Thomas Maitland, the Zakynthians, on account of their good hopes, 1817).
The whole is surrounded by stone posts and bronze chains, and deserves great commendation for its noble simplicity”. (8)
Η φράση του Μüller “πολιτικά γεγονότα στη Ζάκυνθο”, αναφέρεται στα γεγονότα του Σκουλικάδου (9) και την κατόπιν σκευωρίας σύλληψη, καταδίκη και εξορία του Αντώνιου Μαρτινέγκου . πλούσιου Ζακύνθιου και περιβόητου πολιτικού “επαναστάτη”, πρώην φίλου των Άγγλων.
ΟΙ ενέργειες του Μαίτλαντ είχαν αντίκτυπο και στην ίδια την Αγγλία. Πράγματι, λίγες μέρες πριν από την άφιξη του Müller στη Ζάκυνθο, είχε συζητηθεί στη Βουλή των Κοινοτήτων πρόταση των Φιλελευθέρων για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής και την μεταβασή της στο Ιόνιο προς διερεύνηση της κατάστασης που είχαν δημιουργήσει τα μέτρα και οι αυθαιρεσίες του Μαίτλαντ. Ο εισηγητής της πρότασης, δραστήριος, φιλολαϊκός και ελευθερόφρων σκωτσέζος βουλευτής των Whigs, Joseph Hume (1777 – 1855), περιέγραψε με μελανά χρώματα την πολιτική του Μαίτλαντ, τον οποίο χαρακτήρισε, μεταξύ άλλων, “όνειδος” για την Αγγλία, και “τύραννο” , αποδίδοντας όμως την ευθύνη στην κυβέρνηση των Tories και ιδιαίτερα στον υπουργό Αποικιών, πράγμα που ενόχλησε και συσπείρωσε τους κυβερνητικούς βουλευτές. Την ιστορική αυτή εισήγηση του φιλέλληνα πολιτικού, ο οποίος ως πρόεδρος της επιτροπής “Friends of the Greeks” , προώθησε με ζήλο τα συμφέροντα της αναγεννώμενης Ελλάδας τα επόμενα χρόνια, μπορούν να την διαβάσουν οι ενδιαφερόμενοι στο link που παραθέτουμε στο Παράρτημα, όπου καταχωρείται ολόκληρη η συζήτηση της συνεδρίασης της 7ης Ιουνίου 1821 στη Βουλή των Κοινοτήτων, για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής, πρόταση που απορρίφθηκε με ψήφους 97 – 27. (10) Μεταξύ εκείνων που ψήφισαν ΝΑΙ ήσαν ο Λόρδος John Russell, o Hudson Gurney και ο J. C. Hobhouse, θερμοί φίλοι και αρωγοί του ποιητή μας Ούγου Φώσκολου, που ζούσε τοτε αυτοεξόριστος στο Λονδίνο. Έτσι o Μαίτλαντ παρέμεινε στη θέση του, υποστηριζόμενος από τους Tories, για να συνεχίσει την βάρβαρη ανθελληνική πολιτική του, διακοσμίζοντάς τη μάλιστα λίγο αργότερα με τα πισωμένα πτώματα των απαγχονισμένων από τους βρετανούς πατριωτών,(11) προκαλώντας την μήνη, την απέχθεια και το μίσος των επτανησίων, οι οποίοι ξέσπαζαν σε κάθε είδους ύβρεις και αποδοκιμασίες εναντίον του, όταν περνούσαν μπροστά από τις προτομές του. Στη Ζάκυνθο , η λαϊκή μούσα “στόλιζε” τον Μέτηλα, Μέτελα ή Μαίτουλα όπως τον αποκαλούσε ο λαός, με σάτιρες και έξυπνα ευτράπελα, ακόμη και μετά τον θάνατό του. Παραθέτουμε τρία ανώνυμα δίστιχα:(12)
Αχ Μαίτουλα τι σούμελε σε τούτο το φεγγάρι,
να πάψουν να σε χαιρετούν ακόμα κι οι γαϊδάροι.
*
Το Μαίτουλα να πάρετε αυτόν το μασκαρά,
μην έρθη ο Μαρτινέγκος και γένει συμφορά.
*
Κάτου τα χέρια Μαίτουλα εφούντωσε ο αγώνας.
Μέριασε να περάσουνε Βερύκιος και Δραγώνας.(13)
Ο Μαίτλαντ πέθανε ξαφνικά στη Μάλτα στις 17 Ιανουαρίου 1824. Δεν θα πούμε εδώ το πόσο η είδηση ανακούφισε, έστω και προσωρινά, τους Επτανήσιους. Θα αναφέρουμε μόνο τι σημειώνει σχετικά στο ημερολογιό του ένας εξέχων βρετανός, ο Λόρδος Broughton, ο γνωστός μας μεγάλος φίλος και συνεργάτης του Μπάυρον αλλά και του Φώσκoλου, John C. Hobhouse:
February 8th 1824: [….] Maitland is dead. He died at Malta of apoplexy, quite suddenly. I look upon it as a great godsend to Greece.” (14)
Μεγάλο θεόπεμπτο καλό για την Ελλάδα! (15)
σ.α.
—————————————————–
(1) Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΨΗ, 23 Οκτωβρίου 2013.
(2) ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΨΗ, 30 Οκτωβρίου 2013.
(3) Πρόκειται για το Ιταλικό πλοίο CITTA DI GENOVA το οποίο μετέφερε στην Ιταλία ως ομήρους 152 Έλληνες αξιωματικούς, μεταξύ των οποίων 24 ήσαν Ζακύνθιοι. Από τους τελευταίους διασώθηκαν μόνον 13. Βλ. Ντίνος Βυθούλκας ΟΜΗΡΟΣ, Εκδόσεις “Τριμορφο”, 2005.
(4) Κ. Πορφύρη. “Η επτανησιακή και ιδίως η ζακυνθινή κοινωνία στην περίοδο της Αγγλοκρατίας”. ΧΡΟΝΙΚΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, έκδοση Ζακυνθινής Εστίας, Αθήνα 1964, σελ. 75 – 102.
(5 ) Θέση που διατήρησε ο Μαίτλαντ μέχρι το θάνατό του. Οι Μαλτέζοι τον αποκαλούσαν ειρωνικά “King Tom”.
(6) HASARD, HC, Deb. 7 June 1821, vol. 5, cc. 1128 – 49.
(7) Ο Σολωμός για του Επτανήσιους:
Δυστυχισμένε μου Λαέ, καλέ κι αγαπημένε
πάντοτ’ ευκολόπιστε και πάντα προδομένε!
(8) Journal through Greece and the Ionian Islands in June, July and August, 1821, by Dr Christian Müller, London 1822, σελ. 28 – 29.
(9) Πρόκειται για τον λιθοβολισμό του Μητροπολίτη Ζακύνθου Γαβριήλ Γαρτζώνη, όταν αυτός επισκέφθηκε το χωριό Σκουλικάδο για να πείσει τους χωρικούς για καταβολή των φόρων και καταγραφή των ασημικών και ιερών σκευών των ναών. Η ενέργεια θεωρήθηκε “στάση” από την Προστασία, υποκινητή της οποίας κατηγόρησan τον αντιπολιτευόμενο τον Μαίτλαντ Αντώνιο Μαρτινέγκο. Ο Γαρτζώνης υπήρξε τυφλό όργανο των Άγγλων.
(10) HASARD, όπ. παρ.
(11) Ο Μαίτλανt για να καταπνίξει τις “στάσεις” που σημειώθηκαν στη Ζάκυνθο και τα Κύθηρα το 1821, και που δεν ήσαν άλλο από “ξέσπασμα” του καταπιεσμένου εθνικού και φιλελεύθερου φρονήματος των κατοίκων, σε αλληλεγγύη με τους επαναστατημένους αδελφούς, δεν δίστασε να χρησιμοποήσει και την αγχόνη. Αλλά δεν αρκέστηκε σε αυτό και προχώρησε σε μακάβρια και αποκρουστικά μέσα :
“Τα πτώματα των απαγχονισθέντων – ύστερα από τη στάση του Υψολίθου στη Ζάκυνθο στις 30 Σεπτεμβρίου 1821 – ασφάλτω περιειλημμένα εν σιδεροίς κλωβοίς ανηρτήθηκαν παρά τας λεωφόρους. Καί τινος νέου το πτώμα ωσαύτως εκτρεμάσθη απέναντι της οικίας αυτού, διαμείναν επί πέντε και δέκα έτη. Η δε τάλαινα μήτηρ παραφρονήσασα, επί πολύν χρόνον ίστατο απέναντι του κλωβίου κλαίουσα γοερώς και κράζουσα τους διαβάτας προς το απάνθρωπον θέαμα”. (Βλ. Ανδρέα Ιδρωμένου, Πολιτική Ιστορία της Επτανήσου (1815 – 1864), Κέρκυρα 1935, σελ. 26.
(12) Λαογραφικά της Ένωσης, συλλογή Σ.Α.
(13) Ζακυνθινοί Ριζοσπάστες.
(14). Lord Broughton, Recollections of a Long Life, edited by his daughter Lady Dorchester. John Murray 1910.
(15) Δύο μήνες αργότερα θα πεθάνει στο Μεσολόγγι ο Μπάυρον. Δεν ήσαν όλοι οι Άγγλοι από την “πάστα” του Μαίτλαντ. Περισσότερα για την προσωπικότητα του Βρετανού αξιωματούχου βλ. στον W. F. Lord, Sir Thomas Maitland: the mastery of the Mediterranean, New York 1897.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
IONIAN ISLANDS.—CONDUCT OF SIR THOMAS MAITLAND. (Hansard, 7 June 1821)
ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ: Τα παθήματα του Λασκαράτου στη Ζάκυνθο*
Το 1856 ο μεγάλος Κεφαλονίτης σατιρικός ποιητής Ανδρέας Λασκαράτος (1811 – 1901), κυνηγημένος από τους σμπίρους της θρησκευτικής παράνοιας και μισαλοδοξίας, για το βιβλίο του “Μυστήρια της Κεφαλονιάς”, σάτιρες με τις οποίες καυτηρίαζε τα ατοπήματα κληρικών και λαϊκών, ζήτησε καταφύγιο στη φιλελεύθερη Ζάκυνθο, τη γενέτειρα του Διονυσίου Σολωμού και του δασκάλου του Ανδρέα Κάλβου, που αμφότεροι ζούσαν ακόμη. ‘Ομως τι απογοήτευση θα ένιωσε ο ευγενής αυτός επτανήσιος , βλέποντας, όταν πάτησε το πόδι του στην προκυμαία, δυο άγριους μαγκουροφόρους να τον πλησιάζουν, να τον βρίζουν, να τον απειλούν και να τον φτύνουν στο πρόσωπο! Ο Λασκαράτος έμεινε τότε στη Ζάκυνθο μόνο 15 μέρες, κλεισμένος στο σπίτι του συγγενή του Γαϊτα. Εκεί μια μέρα ακούει τις καμπάνες όλων των εκκλησιών να ηχούν πένθιμα και πληροφορείται ότι ο Μητροπολίτης Ζακύνθου, ο μη αξιομνημόνευτος Νικόλαος Κοκκίνης, τον αφόρισε για τα Μυστήρια της Κεφαλονιάς, με πράξη του της 16ης Μαρτίου 1856. Είχε βέβαια προηγηθεί και γίνει γνωστός στο πανελλήνιο ο αφορεσμός του από τον Μητροπολίτη Κεφαλληνίας Σπυρίδωνα Κοντομίχαλο, για το ίδιο βιβλίο. Ο Λασκαράτος τότε αναγκάζεται να φύγει για το Λονδίνο, όπου έμεινε ένα χρόνο, στο διάστημα του οποίου συνέγραψε νέο έργο “Η απάντησή μου στον αφορεσμό”.
Ο Λασκαράτος επέστρεψε στη Ζάκυνθο το 1859 (η μητέρα της γυναίκας του Πηνελόπης Κοργιαλένια ήταν ζακυνθία) και αρχίζει στις 5 Μαϊου την έκδοση μιας μικρής εφημεριδούλας του με τον τίτλο “Λύχνος”, οικογενειακού χαρακτήρα, που αργότερα εξελείχθηκε σε όργανο πολεμικής μέσω του οποίου έβαλε δριμύτατα και σατιρικά κατά των συκοφαντών και επικριτών του. Ο Μητροπολίτης Κοκκίνης ζητεί τότε την απομάκρυνση του Λασκαράτου από το νησί ο δε ριζοσπάστης Κωνσταντίνος Λομβάρδος, πολιτικός “αφέντης” του νησιού, επικρίνει με δημοσίευμά του την έκδοση του “Λύχνου”. Έκτοτε αρχίζει ένας ανήλεος δημοσιογραφικός πόλεμος μεταξύ αυτού και του Λασκαράτου, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να μηνυθεί από τον Λομβάρδο για εξύβριση, να καταδικαστεί σε τετράμηνη φυλάκιση και να μεταφερθεί στις φυλακές της Κεφαλονιάς.
Παρά τα παθήματα του αυτά ο Λασκαράτος θα επιστρέψει για άλλη μια φορά στη Ζάκυνθο όπου θα δημοσιεύσει το πέμπτον και έκτο φύλλο του “Λύχνου”. Με την Ζάκυνθο τον συνέδεαν δεσμοί όχι μόνο συγγενικοί άλλά φιλικοί και πνευματικοί. Όταν το 1872 εκδίδει τα ¨Στιχουργήματα” , τα αφιερώνει στον φιλοπάτριδα φίλο του, τον θρυλικό Γεώργιο Τερτσέτη, με την ακόλουθη επιστολή:
“Δεν σου εζήτησα την άδεια, φίλε Τερτσέτη, για να σου αφιερώσω τους στίχους μου, και δικαιούσαι να μου κατηγορήσεις αυθάδειαν. Αλλ’ είναι νομίζω τούτη η μόνη ποιητική άδεια που θέλ’ ειδείς να επήρα σ’ όλην τη συλλογή των στιχουργημάτων μου, αν ευκαιρήσεις να τα διαβάσεις, και σαν τέτοια, σε παρακαλώ ναν τη συμπαθήσεις.
Επιθύμησα εσέ για προστάτη μου, επειδή εχτός της αγάπης και του σεβασμού που αισθάνομαι δια εσέ, κανείς δεν ημπορεί να με μεμφθή ότι θέλω τάχα να σε κολακέψω. Το αφιέρωμα τούτο που φυσικά ήθελε χαϊδέψει την κουφότητα ενός αγράμματου Μεγιστάνα, είναι βέβαια κατώτερο του εαυτού σου.
Δέξου λοιπόν, σε παρακαλώ, τούτο μου το πρσφώνημα σαν έκφραση αγάπης και σεβασμού που σου προσφέρει
Ο φίλος
Ανδρέας Λασκαράτος”.
Οι ζακυνθινοί λόγιοι αντιμετώπισαν τον Λασκαράτο θα έλεγα “στοργικά”, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά της Ζακύνθου προσφέρουν φιλοξενία στα κείμενά και στις πολεμικές του. Ο ποιητής Ιωάννης Τσακασιάνος θα αφιερώσει σελίδες και σελίδες του περίφημου περιοδικού του “Ποιητικός Ανθών Ζακύνθου” στα στιχουργήματα και τις σάτιρες του Λασκαράτου, καθώς και σε μελέτες άλλων για τον Λασκαράτο, όπως του Σπ. Δεβιάζη (τόμοι Α’ (1886) και Β’ (1887). Αργότερα ο μεγάλος Γρηγόριος Ξενοπουλος, στον πρόλογό του στα Ήθη, Έθιμα και Δοξασίες της Κεφαλονιάς (Ελευθερουδάκης ,1924), θα τονίσει για τον Λασκαράτο: “Οι Κεφαλλήνες, που αργά ή γρήγορα θα τιμήσουν βέβαια με ανδριάντα εκείνον που τίμησε την εύανδρο Νήσο τους, δεν θ’ αναστήσουν απλώς μια δόξα της ιδιαίτερής τους πατρίδας, αλλά της Ελλάδας όλης. Ο Ανδρέας Λασκαράτος δεν είναι μόνον ο μέγας ανήρ της Κεφαλληνίας ή ένας από τους μεγάλους της Επτανήσου· είναι μορφή πανελλήνια”.
Ο Λασκαράτος και η οικογένειά του υπόφεραν τα πάνδεινα εξ αιτίας των άδικων και βάρβαρων εις βάρος του αφορεσμών. Ο ίδιος θα επιδείξει υπομονή αλλά και ένα απαράμιλλο ψυχικό και πνευματικό σθένος έως το τέλος της ζωής του. Πράγματι, λίγο πριν πεθάνει ο Λασκαράτος, ο τότε Μητροπολίτης Κεφαλληνίας, ο λαμπρός και ελευθερόφρων Ιεράρχης, αοίδημος Γεράσιμος Δόριζας, με έγγραφό του ζητεί από την Ιερά Σύνοδο να προβεί στην άρση του αφορεσμού “ίνα προλάβει μέγιστον και πάγκοινον σκάνδαλον, όπερ θα γεννηθή, όταν επέλθη εις τον ποιητήν το τέλος, εάν γνωσθή, ότι ο δαφνοστεφής πρεσβύτης τερματίζει τον βίον εν τελευτώντι 19ω αιώνι υπό τας αράς και το ανάθεμα της Εκκλησίας”. Το ιστορικό και συνταρακτικό στις λεπτομέρειές του αυτό έγγραφο του Μητροπολίτη Γεράσιμου Δόριζα, αληθινός καταπέλτης εναντίον όλων εκείνων των κληρικών που παρεκκλίνουν από τις χριστιανικές αλήθειες, έγινε τότε γνωστό και προκάλεσε συγκίνηση και ένα υπέροχο άρθρο του Νουμά στην αθηναϊκή “Εστία” της 28ης Φεβρουαρίου 1900. Η απάντηση της Ιεράς Συνόδου ήταν να υποβάλει ο αφορισθείς γραπτήν ομολογίαν και αποκήρυξη του αντικληρικού του έργου, απαίτηση στην οποία ο φωτισμένος Ιεράρχης απάντησε: “Λίβελλον υπογεγραμμένον υπό του ποιητού είναι αδύνατον να αποστείλωμεν”. Τότε η Ιερά Σύνοδος, στηριζόμενη στα επειχειρήματα και την ομολογία του Μητροπολίτη Κεφαλληνίας ήρε τον αφορεσμό του Λασκαράτου με απόφασή της, την 19η Φεβρουαρίου 1900.
Δεν γνωρίζουμε αν η απόφαση αυτή της ΙΣ καλύπτει και τον αφορεσμό από τον Μητροπολίτη Ζακύνθου. Υποθέτουμε, πως ναι. Αν όχι, ένα μπορούμε να πούμε: Το στίγμα που κληροδότησε ο Κοκκίνης στην πνευματική Ζάκυνθο – και δεν εννοώ μόνο εκείνη των παπάδων – είναι όνειδος απαράδεκτο, που βαρύνει αποκλειστικά τον πρωτεργάτη του.
σ.α.
ΟΙ ΓΑΛΕΡΕΣ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ (1571)*
*Οι γαλέρες του χριστιανικού στόλου που έλαβαν μέρος στην περίφημη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Πλήρης κατάλογος, όπου αναφέρονται και οι γαλέρες των Ιονίων Νήσων, συμπεριλαμβανομένης της Ζακύνθου.
Πηγή: http://www.carasa.info/listagaleras.htm.
Eurorobin!
katalogia 