Ο γνωστός κύπριος λογοτέχνης και διακεκριμένος καλβιστής κ. Λεύκιος Ζαφειρίου είχε την ευγενική καλωσύνη να μου στείλει από τη Λευκωσία το νέο του βιβλίο για τον Ανδρέα Κάλβο. Το πήρα με συγκίνηση και χαρά. Τον ευχαριστώ από καρδιάς.

Έχουμε και άλλοτε αναφερθεί από το παρόν ιστολόγιο στον κ. Ζαφειρίου. Είναι ο ερευνητής που χρόνια τώρα εργάζεται μεθοδικά, με αφοσίωση και ανιδιοτέλεια, εκτός των ακαδημαϊκών φιλολογικών εργαστηρίων, για να μας δώσει την πραγματική εικόνα του βίου και του έργου του μεγάλου Ζακύνθιου υπερόριου, του ποιητή Ανδρέα Κάλβου, εικόνα που δυστυχώς έχουμε παραλάβει εν πολλοίς παραμορφωμένη – και δεν αναφέρομαι στο πλήθος των φαντασιακών προσωπογραφιών του.

Ο Λεύκιος, θυμίζω, ήδη μας έχει δώσει ένα σπουδαίο βιβλίο, Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ (Μεταίχμιο, 2006), για το οποίο τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Σε αυτό παρακολουθεί, βήμα προς βήμα τον Ανδρέα Κάλβο, παραθέτοντας χρονολογικά βιοεργογραφικές λεπτομέρειες, πολλές από τις οποίες ο ίδιος με την ερευνητική του δραστηριότητα έφερε στο φως. Και η σπουδαιότερη, την οποία και παραθέτει, είναι το πρώτο ποιητικό πόνημα του Ανδρέα Κάλβου, η Ωδή “Ελπίς Πατρίδος”, τυπωμένο στο Λονδίνο το 1819, το οποίο τύχη αγαθή ανακάλυψε ο Ζαφειρίου το 2003 στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, βιβλιοδετημένο, μαζί με άλλα άσχετα έντυπα, κατά την συνήθεια εκείνης της εποχής. Πρόκειται για την σημαντικότερη και πιο πολύτιμη ανακάλυψη στο πλαίσιο των καλβικών σπουδών τα τελευταία χρόνια. Είναι το πρώτο γνωστό ποιητικό κείμενο του Κάλβου στα ελληνικά, κείμενο προεπαναστατικό, δηλαδή πριν από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Που σημαίνει οτι ο πατριωτισμός του Κάλβου και η απόφασή του να στραφεί ολοκληρωτικά στα ελληνικά, εγκαταλείποντας την μέχρι τότε διόλου αμελητέα συγγραφική δραστηριοτητά του στα ιταλικά, είναι προγενέστερος του απελευθωρωτικού αγώνα του ελληνικού έθνους.

Στα περιεχόμενα του νέου βιβλίου του Ζαφειρίου, το οποίο προλογίζει αριστοτεχνικά και με καίριες παρατηρήσεις ο κριτικός κ. Αλέξης Ζήρας – πρόλογος που αξίζει να προσέξουν οι καλβιστές -, έχουμε τα εξής κεφάλαια: Σημείωμα του συγγραφέα, σ. 21, Το ιστορικό της έκδοσης της Αλληλογραφίας και η σημασία της, σ. 23, Επισημάνσεις στην Αλληλογραφία , σ.33, Διορθώσεις και παρατηρήσεις στην Αλληλογραφία, σ. 81, Βιβλιογραφικές συμπληρώσεις στην Αλληλογραφία, σ. 97, Σολωμός – Κάλβος, σ. 107, Νέα στοιχεία από έρευνα ((Ιούλιος 2008 – Οκτώβριος 2018), σ. 121, Καταληκτικά σχόλια για μια νέα βιογραφία του Κάλβου, σ. 133, κλπ.

Τα όσα παραθέτει εδώ ο Ζαφειρίου, οι επισημάνσεις, οι διορθώσεις, οι παρατηρήσεις, οι βιβλιογραφικές συμπληρώσεις και τα σχόλια, είναι από κάθε άποψη πολύτιμα. Ιδιαίτερα αναζωπηρούν το ένδιαφέρον μας για την Αλληλογραφία , το Επιστολάριο δηλαδή του Κάλβου, της μνημιώδους δίτομης έκδοσης του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα, 2014), που πραγματοποιήθηκε “με τη συνεργασία του ΛΕΥΚΙΟΥ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ”, όπως αναφέρεται στο εξώφυλλο. Συνεργασία όμως που περιελάμβανε την επιμέλεια της συγκέντρωσης. ταξινόμησης και μετάφρασης των επιστολών και σημειωμάτων, καθώς και την σύνταξη σχολίων και βιοεργογραφικών λεπτομερειών, αλλά και στοιχείων προερχομένων από την δική του καρποφόρο έρευνα.

Η Αλληλογραφία , παρά τα μεγάλα χρονικά κενά, που έχουμε επισημάνει σε προηγούμενο ποστ στο παρόν ιστολόγιο, πράγματι “αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη πηγή για τη βιογραφία του ποιητή”, όπως σωστά παρατηρεί ο συγγραφέας, στο κεφάλαιο “Καταληκτικά σχόλια για μια νέα βιογραφία του Κάλβου”. Σε αυτό υποδεικνύει μεταξύ άλλων που πρέπει να στηριχτεί μια τέτοια βιογραφία: “σε τεκμηριωμένες πληροφορίες” και ” επιστροφή σε μια αισθαντική ανάγνωση του δημιουργικότερου έργου του ποιητή, που είναι η ελληνόγλωσση ποίησή του, οι Ωδές“.

Από το ζακυνθινό αυτό ιστολόγιο εκφράζουμε τα θερμά συγχαρητήριά μας στον κ. Ζαφειρίου για την συνεχιζόμενη καρποφόρο προσφορά του στις καλβικές σπουδές και ευχόμαστε να είναι αυτός, ως ο μόνος ίσως σήμερα αρμόδιος, που θα μας δώσει την τεκμηριωμένη, λειτουργική και χωρίς εξάρσεις λογιοσύνης και ακαδημαϊκής οίησης , νέα βιογραφία του Κάλβου, ώστε να ενσωματωθεί ο Ζακύνθιος, όπως του αξίζει, στους κόλπους της ελληνικής κοινοπολιτείας.

σ.α.

Επανερχόμαστε μετά χαράς στην ανακάλυψη του άγνωστου ποιήματος του Ανδρέα Κάλβου από τον καλβιστή κ. Σπύρο Ν. Παππά, αναρτώντας το σχετικό κείμενο, τη μετάφραση και τον σχολιασμό του ερευνητή, μετά τη σημερινή δημοσίευση στο τεύχος αριθ. 104, του Μαρτίου, τ της ATHENS REVIEW. Τα θερμά μας συγχαρητήρια για άλλη μια φορά στον κ. Παππά.