Γραφείο του GREEK REPORT, Λονδίνο, Νοέμβριος του 1970. Από αριστερά: Δημήτριος Παπασπύρου, τελευταίος εκλεγμένος Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Βάσος Τσιμπιδάρος, Τάκης Λαμπρίας, Κωσταντίνος Μητσοτάκης (φωτογραφία Μαρίας Καραβία)
Τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ((1918-2017) τον γνώρισα την περιοδο της υπερορίας μας . Φυγάδες, αυτοεξόριστοι, και οι δυο μας, με την ίδια αφορμή, την αντίθεσή μας στh Δικτατορία των Συνταγματαρχών και το δημοψήφισμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1968, (εκείνος με τις εμπρηστικές δηλώσεις του κι εγώ με το κάψιμο των ψηφοδελτίων…), συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στο Λονδίνο, στο γραφείο του αγγλόφωνου αντιδικτατορικού περιοδικού GREEK REPORT, του Τάκη Λαμπρία, όπου δούλευα τότε part time, σε συνδυασμό με τις σπουδές. Ο Μητσοτάκης έμενε στο Παρίσι, αλλά ερχόταν τακτικά στο Λονδίνο, Μόνιμο “στέκι” του ήταν το γραφείο του GR, στην Eccleton Street. To μοναδικό τηλέφωνο του γραφείου ήταν και δικό του τηλέφωνο, για τις επαφές του ( με αντιστασιακούς παράγοντες ολόκληρου του πολιτικού φάσματος, και όχι μόνο). Στο νούμερο αυτό του τηλεφωνούσαν ή του άφηναν μηνύματα κορυφαίες προσωπικότητες όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Αριστοτέλης Ωνάσης! Το γραφείο του περιοδικού λειτοουργούσε τότε υπό την εμπνευσμένη και συνετή διεύθυνση του Λαμπρία ως αντιδικτατορικό κέντρο ενημέρωσης της διεθνούς κοινής γνώμης. Εκ των πραγμάτων εξελείχθηκε γρήγορα και σε ένα πραγματικό “κέντρο διερχομένων” : πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ακαδημαΙκοί ,καλλιτέχνες, ” εμιγκρέδες” από ολόκληρη την Ευρώπη και νέοι “φυγάδες”, κάποιοι ρακένδυτοι, αποταγμένοι στρατιωτικοί, επώνυμοι ταξιδιώτες εξ Αθηνών, προύχοντες και πένητες, περνούσαν από το GREEK REPORT, ο καθένας με το δικό του “αφήγημα” και λόγο – κάποιοι μόνο και μόνο για να αφήσουν την “αντιδικτατορική” τους κάρτα… Θαμόνας τακτικός ήταν την διετία 1969-70 ο θρυλικός στρατηγός Χριστόφορος Τσιγάντες,΄του Ιερού Λόχου,προσωπικότητα εμβληματική, γοητευτικός αφηγητής ιστορικών συμβάντων της ζωής του και δεινός συζητητής, ορκισμένος να μην επιστρέψει ούτε νεκρός στην Ελλάδα όσο διαρκούσε η δικτατορία… Σε αυτή την ατμόσφαιρα η επίσκεψη του Μητσοτάκη πρόσθετε μια νέα ένταση και την ανάγκη μιας στοιχιώδους ηρεμίας με εχέγγυα εχεμύθειας. Ο κρητικός μιλούσε με όλους προσυνέστατα και όταν έφευγαν οι επισκέπτες αφιερωνόταν στα θέματα της δικής του επίσκεψης και των τηλεφωνικών επαφών του, πολλές φορές μέχρι πολύ προχωρημένες νυχτερινές ώρες. Τρεις είμασταν τότε το “τακτικό” προσωπικό του GREEK REPORT: ο Τάκης Λαμπρίας, η Μαρία Καραβία και εγώ. Έτσι η τύχη έδοξε να έχω αρκετές ώρες συμβίωσης με τον Μητσοτάκη, σε ένα μικρό γραφείο στην καρδιά του Λονδίνου και με μετέωρο πάντα το αίσθημα της ανασφάλειας. Σε αυτές τις συνθήκες γνώρισα τον άνθρωπο Μητσοτάκη. ‘Οταν είμασταν μόνοι και είχαν τελειώσει τα επείγοντα συζητούσαμε το “ιδιωτικά” μας. Την αρχή την έκανε ο ίδιος, δείχνοντάς μου οικογενειακές του φωτογραφίες, της γυναίκας του, της Μαρίκας, που βρισκόταν τότε σε κατ’ οίκον περιορισμό, του νεογέννητου Κυριάκου που σε λίγο θα έκλεινε ένα χρόνο. Το έντονο συναίσθημα και ο νόστος αποκάλυπταν στα μάτια μου ένα άλλον ευαίσθητο άνθρωπο, εικόνα που έφτασε να με συγκινεί, παρά το γεγονός ότι είχα υποβάλει τον εαυτό μου σε μια επίπονη αντισυγκινησιακή θεραπεία, για λόγους επιβίωσης. Σε μια από αυτές τις ιδιωτικές στιγμές μνήμης και αναφοράς στα πάτρια, θυμάμαι την κατάπληξή του όταν τον ευχαρίστησα για την συμβολή του στο να αποφύγω τη φυλακή, “Τ’ι, πώς πότε; Είναι ζακυνθινό ανέκδοτο;” με ρωτάει. Του εξήγησα: Το 1966 οργανώσαμε στη Ζάκυνθο την Β’ Συνάντηση Μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου. Είχαμε ένα έλλειμμα 43.000 δραχμές που για να καλυφθεί αναγκάστηκαν ο πρόεδρος και ο γραμματέας της Οργανωτικής Επιτροπής, δηλαδή ο τότε Δήμαρχος Ζακυνθίων Λάμπρος Ζήβας και εγώ, να πάροουμε ένα προσωπικό δάνειο τρίμηνης διάρκειας από την Εθνική Τράπεζα. Η προσθεσμία έληγε και η Τράπεζα ήταν έτοιμη να προβεί στη λήψη δικαστικών μέτρων. Ο αθηναϊκός τύπος έκανε τότε έκκληση αναζήτησης μαικήνα για να μη πάμε φυλακή. ΤΑ ΝΕΑ δημοσίευσαν και σχετική γελοιογραφία. Σε λίγο μάθαμε πως ο Υπουργός Συντονισμού Μητσοτάκης υπόγραψε απόφαση επιχορήγησης της Συνάντησης με 50.000 δραχμές, από τα Κρατικά Λαχεία. “Κάτι μου λέει αυτό το Φεστιβάλ της Ζακύνθου, μα ήταν “δουλειά” του Γιάννη {Μάργαρη, πολιτικού του φίλου, συμβούλου στο Υπουργείο Συντονισμού}. Δεν θα άφηνε να πάει φυλακή ο αντίπαλός του Δήμαρχος”, μου λέει γελώντας. Θέλησε να μάθει λεπτομέρειες για την Συνάντηση και χάρηκε όταν άκουσε για την συμβολή του Κρητικού Θεάτρου.
Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 1966
Έτσι δημιουργήθηκε μια οικειότητα μεταξύ μας, σαν να είμασταν από χρόνια γνώριμοι και φίλοι. Λίγους μήνες αργότερα ήρθε στο Λονδίνο με τη γυναίκα του. Δυναμική, extovertida , η Μαρίκα ήταν όλο παράπονα για τις ανέσεις του γραφείου μας και μιλούσε δυνατά περί μόδας και αγορών, ενώ ο Κώστας μιλούσε στο τηλέφωνο με τον Καραμανλή και μάταια απαιτούσε ησυχία… Με την αμνηστεία του 1973 ο Μητσοτάκης επέστρεψε στην Ελλάδα για να φυλακιστεί και πάλι από τη Δικτατορία επί Ιωαννίδη. Η μη συμμετοχή του στην πρώτη μεταδικτατορική κυβέρνηση Καραμανλή, με πίκρανε γιατί μου επιβεβαίωσε το πόσο ανθρωποβόρος μπορεί να είναι η πολιτική, αν έτσι το επιβάλλουν οι σκοπιμότητες της συγκυρίας. Όμως τα πάντα ρει. Τον ξανασυνάντησα, τελευταία φορά, το 1981 , κατά την επίσκεψή του στη Μαδρίτη ως Υπουργός Εξωτερικών στην Κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη. “Η Ζάκυνθος με πληγώνει” μου είπε {τα είχε “χαλάσει” με τον φίλο του τον Μάργαρη} και μου παραπονέθηκε ότι δεν πήγα να τον δω όλα αυτά τα χρόνια. Δικαιολογήθηκα ότι σπάνια και για πολύ σύντομο χρόνο πηγαίνω στην Ελλάδα, αλλά ότι παντα παρακολουθώ με ενδιαφέρον τα πολιτικά δρώμενα που τον αφορούν. Η αλήθεια είναι ότι από διαίσθηση και ιδιοσυγκρασία είχα αρχίσει την απομάκρυνση και απεξάρτησή μου από την ελληνική πολιτική ελίτ, διαδικασία που εκ των πραγμάτων και με μεγάλο προσωπικό κόστος, ευτυχώς πρόσκαιρο, ολοκλήρωσα ριζικά , λίγους μήνες αργότερα…
Τον Κωσταντίνο Μητσοτάκη, κορυφαία και αντιλεγόμενη πολιτική προσωπικότητα των τελευταίων 50 χρόνων, όσο ζω θα τον θυμάμαι ως ακούραστο αγωνιστή για την αποκατάσταση της δημοκρατίας και ως συνετό και συναινετικό πολιτικό που προσπάθησε σε χαλεπούς καιρούς, μάταια, να ξαναβάλει στο μπουκάλι το τζίνυ που ελευθέρωσαν, και με δική του συνεργία, οι ενδοκομματικές αντιπαλότητες τον Ιούλιο του 1965. Κυρίως όμως εγώ θα τον θυμάμαι σαν έναν ζεστό και μεγαλόκαρδο άνθρωπο.
