Monthly Archives: January 2017
EPISTOLARIO: o Noam Chomsky*
*στον Σαράντη Αντίοχο:
Έκφραση αλληλεγγύης του διάσημου αμερικανού διανοούμενου
προς τους αγωνιζόμενους για την αποκατάσταση των δημοκρατικών
ελευθεριών στην Ελλάδα, τον καιρό της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ. Αλληλογραφία
Ο ευγενικός και αγαπημένος φίλος Γιώργος Βλαχάβας, μου έστειλε προχθές από την Αθήνα ένα απρόσμενο δώρο: την δίτομη Αλληλογραφία του Ανδρέα Κάλβου, που εκδόθηκε από το Μουσείο Μπενάκη. Η συγκίνησή μου, όταν πήρα στα χέρια μου την πολύτιμη αυτή έκδοση, ήταν βαθειά και ανείπωτη. Επιτέλους, ήταν καιρός! Mετά την έκδοση της Αλληλογραφίας του Διονυσίου Σολωμού από τον Λίνο Πολίτη και το μνημειώδες 10τομο EPISTOLARIO του Ούγου Φώσκολου, με τις 3000 και πλέον επιστολές του, από τον FELICE LE MONNIER , ήταν σκανδαλώδες να μην έχει γίνει ακόμη η συγκέντρωση και έκδοση της Αλληλογραφίας του τρίτου αστέρος του ζακυνθινού ποιητικού στερεώματος, του Κάλβου. Είναι λοιπόν ευτυχέστατο γεγονός που το Μουσείο Μπενάκη ήλθε να εκπληρώσει το μεγάλο αυτό χρέος, με άξιους πρωτεργάτες τον Δημήτρη Αρβανιτάκη και τον Λεύκιο Ζαφειρίου.
Οι δύο αυτοί τόμοι της Αλληλογραφίας, (που σημειωτέον εκδόθηκαν χάρη στη χορηγία του Ντίνου Μαρτίνου) περιλαμβάνουν συνολικά 388 επιστολές και σημειώματα, από και προς τον Κάλβο, 314 χρονολογημένες και 74 αχρονολόγητες, που καλύπτουν την περίοδο 1813-1869. Οι επιστολές του ίδιου του Κάλβου είναι, αν μέτρησα σωστά, 53 χρονολογημένες και μία αχρονολόγητη. Δυστυχώς, όπως και στην περίπτωση του Σολωμού, ο αριθμός των γραμμένων στα Ελληνικά επιστολών δεν ξεπερνά τα δάχτυλα του ενός χεριού. Και είναι κρίμα, γιατί τούτο δεν μας επιτρέπει να έχουμε μια πληρέστερη γνώση για το πώς χειριζόταν ο Κάλβος την Ελληνική γλώσσα. Με ποιούς αλήθεια ο ποιητής αλληλογραφεί στα Ελληνικά; Μα με φιλέλληνες: τον Guilford και τον Monk.
Οι προς τον Κάλβο επιστολές είναι πενταπλάσιες των δικών του. Τούτο σημαίνει ότι έχουμε μεγάλα κενά, επιστολικά αλλά και χρονικά. Αξίζει να αναφερθεί εδώ χρονολογικά ο αριθμός των επιστολών του Κάλβου από τους τόπους διαμονής του. Έχουμε λοιπόν:
1 Οκτωβρίου 1813 – 6 Ιουλίου 1816: οκτώ επιστολές, από την Φλωρεντία, το Fiesole, το Μιλάνο, το Hottingen και την Ζυρίχη.
19 Σεπτεμβρίου 1816 – 18 Ιουλίου 1820: είκοσι επιστολές από το Λονδίνο.
26 Δεκεμβρίου 1821 – 21 Αυγούστου 1823: τρεις επιστολές από την Γενεύη.
3 Μαρτίου 1825 – 29 Μαϊου 1826: έξι επιστολές από το Παρίσι.
6 Αυγούστου 1827 – 28 Απριλίου 1841: δεκατρείς επιστολές από την Κέρκυρα. Εννιά από αυτές προς τον ίδιο αποδέκτη: τον Γεώργιο Θεριανό.
Νοέμβριος 1853: μία επιστολή από το Λονδίνο.
28 Ιουλίου 1855: μία επιστολή από το Στράφορντ.
τέλη Οκτωβρίου 1869: μία επιστολή από το Λάουθ.
Η πενιχρότατη αυτή “συγκομιδή” επιστολών των τελευταίων τριάντα χρόνων της ζωής του ποιητή είναι απογοητευτική, αλλά βέβαια δεν σημαίνει ότι ο Κάλβος είχε πάψει να αλληλογραφεί. Ας ελπίσουμε ότι ο ζήλος των νέων καλβιστών θα αναστρέψει αυτή την εικόνα. Υπάρχει νομίζω ακόμη ανεξάντλητο πεδίο έρευνας, κυρίως στην Αγγλία…
Κάποιες από τις επιστολές του corpus λανθάνουν ή έχουν χαθεί και άλλες δημοσιεύονται για πρώτη φορά, αν και ήταν γνωστή η ύπαρξή τους προ δεκαετιών. Πλήθος από τις προς Κάλβον επιστολές παραμένουν “αναπάντητες”, δηλαδή οι δικές του δεν έχουν σωθεί. Απόδειξη η μεγάλη δυσαναλογία μεταξύ των ΑΠΟ και ΠΡΟΣ τον Κάλβο επιστολών, γενικά αλλά και στις περιπτώσεις συγκεκριμένων επιστολογράφων, όπως της Susan Fortune Ridout (34 έναντι 3), ή του John Lee (20 έναντι μίας). Συνεπώς, ουδόλως μπορεί να θεωρηθεί ότι έχουμε “τελειώσει” με το επιστολάριο του Ανδρέα Κάλβου.
Οι επιστολές δημοσιεύονται στο πρωτότυπο και σε μετάφραση, στα Ελληνικά, και ακολουθούν τα σχόλια και οι παρατηρήσεις του επιμελητή της έκδοσης… Στον πρώτο τόμο της Αλληλογραφίας, που καλύπτει την περίοδο 1813 – 1819, προτάσσεται πολυσέλιδη Εισαγωγή του Δημήτρη Αρβανιτάκη.
σ.α.
ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ**
Κύπρος 1979
βουβά λιοστάσια
μια λεύκα δείχνει μόνο
τ’ αθώο φεγγάρι
*
Κ. Μόντης
…κι όλο ρωτάει:
τί απόγινε η ασπίδα
του κύπριου ρήγα
**πηγή: Σαράντης Αντίοχος, Μικρά ειδύλλια ( 2008)
τα καταλόγϊα του έσπερου
άγος ευρυφάγο
Τα χρέη μας συρρέουν πανταχόθεν
αυγατίζουν διαδίδονται καθρεπτίζονται
αγγίζουν το παρελθόν βουλιάζουν το παρόν
οι άνθρωποι ζητούν σωσσίβια στους καναπέδες
μέσα κι απέξω μαίνονται οι αστραπές
η πόλη περιμένει
τη λαίλαπα…
Οι λαιλαπίδες τρέχουν – τρέφουν
άγος ευρυφάγο!
©έσπερος
ΜΙΚΡΑ ΕΙΔΥΛΛΙΑ (επιλογή)
νύχτα των Φώτων
στο περιβόλι σκούζει
τ’ άσπρο κοτσύφι
*
Κ. Μόντης
… κι όλο ρωτάει
τί απόγινε η ασπίδα
του κύπριου ρήγα
*
τρίχας εγκώμιο:
ξεντερολοϊσμένο
το νέο σαφάρι
*
και ποίος ξέρει
τώρα τί συλλογίζονται
τα ακρόπρωρα;
*
με τόση ακρίδα
είμαι ή πια δεν είμαι
ο Ιωάννης;
*
αλλάζει ο μύθος
λίγο σαν το κουνήσεις
το κατακάθι
πηγή: Σαράντης Αντίοχος,
ΠΡΟΗΓΜΕΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ, 2008
katalogia 